Bolesti kardiovaskularnog sustava

Bolesti krvožilnog sustava jesu najčešće i najsmrtnonosnije bolesti koje zauzimaju vodeće mjesto u ukupnoj smrtnosti od bolesti. Najčešće bolesti srca jesu slabljenje snage mišića srca (kardiomiopatije, kongestivno zatajenje srca), poremećaj ritma rada srca (aritmije) i nedostatak kisika u srčanom mišiću zbog bolesti koronarnih žila (ateroskleroza, ishemijska bolest srca, angina pectoris, infarkt srca). Općenita bolest krvožilnog sustava jest hipertenzija, povišeni arterijski tlak, koji je faktor razvoja brojnih ostalih bolesti kardiovaskularnog sustava. Ateroskleroza je bolest oštećenja i suženja krvnih žila. Poseban problem u krvožilnom sustavu jest povišenje masnoća u krvi (hiperlipidemija), jer je važan faktor u razvoju ateroskleroze i ostalih bolesti krvožilnog sustava. Bolesti krvožilnog sustava ne javljaju se iznenada - najprije započinju neprimjetno i bez simptoma razvojem hipertenzije ili/i hiperlipidemije, zbog kojih dolazi do razvoja opasnijih bolesti kao što su ateroskleroza, ishemijska bolest srca (angina pectoris i infarkt srca). U konačnici se razvijaju kongestivno zatajenje srca i aritmije. Bolesti kardiovaskularnog sustava se često provlače do kraja života i mnoge od njih znaju biti kronične (hipertenzija, hiperlipidemija, angina pectoris). Uz lijekove, pacijenti koji boluju od kardiovaskularnih bolesti mogu doživjeti dugu starost, ali, u konačnici često umiru zbog posljedica tih bolesti. Od bolesti kardiovaskularnog sustava se često umire, pa su lijekovi za liječenje bolesti kardiovaskularnog sustava jedni od najpropisivanijih i najtrošenijih lijekova u svijetu.

HIPERTENZIJA

Hipertenzija (HTN), povišeni krvni tlak, ili arterijska hipertenzija, jest kronična bolest pri kojoj je krvni tlak u arterijama povišen. Karakterizira ju krvni tlak čije su vrijednosti 140 ili više za gornji i 90 za donji krvni tlak. Uslijed ovog povišenja, a kako bi se održao normalni protok krvi kroz krvne žile, potreban je snažniji rad srca. Prilikom mjerenja vrijednosti krvnog tlaka, mjeri se sistolički i dijastolički tlak, a koji se razlikuju po tome da li se srčani mišić stišće (kontrahira), što se naziva sistola, ili opušta između dvije kontrakcije, što se naziva dijastola.

Arterijska hipertenzija predstavlja osnovni uzročnik cerebralne tromboze i hemoragije. Hipertenzija, s kolesterolom i pušenjem, spada među uzročnike odgovorne za srčani infarkt. Povišen krvni tlak, preko poznatih promjena stijenki arterija uzrokuje čitav niz poremećaja vaskularne prirode, kao što su oboljenja arterija, arterijske aneurizme i bubrežna insuficijencija.Postoje dva oblika hipertenzije, primarni (esencijalni) i sekundarni. Esencijalna hipertenzija obuhvaća 85-90 % hipertenzivnih pacijenata. Uzročna važnost je pripisivana raznim faktorima, među kojima su pretjeran unos soli, emocionalni stresovi i pretilost. Pretpostavlja se kako ovi faktori potiču stvaranje hipertenzivnog stanja kod genetski predisponiranih osoba ili pogoršavaju raniju postojeću hipertenziju. Sekundarna hipertenzija najčešće može biti posljedica bubrežnih bolesti, ali i infektivnih i endokrinih bolesti, te ateroskleroze.

Simptomi:

·         Umor

·         Mučnina

·         Povraćanje

·         Glavobolja

·         Zujanje u ušima

·         Nedostatak zraka

·         Nepravilan rad srca

ATEROSKLEROZA

Stijenka arterije građena je od tri sloja koji se nazivaju: intima, medija i adventicija.Ateroskleroza je bolest velikih i srednjih arterija, a posljedica je progresivnog nakupljanja glatko-mišićnih stanica i lipida u intimi. Promjene do kojih dolazi na tim arterijama su otvrdnuće arterijske stijenke i gubitka elstičnosti stjenke. Pojavljuju se i čvorići, takozvani ateromatozni plakovi i dolazi do smanjenja promjera arterije, što smanjuje količinu krvi koja može proći kroz nju. S obzirom da se na plakovima lako formiraju trombi, lumen ove arterije može se potpuno zatvoriti.Ateroskleroza je učestala kod pretilih ljudi, pušača, dijabetičara i osoba s povišenim kolesterolom i najčešći je uzročnik infarkta srca, tromboze i cerebralnih krvarenja.

Bolest nema simptome koji bi je precizno okarakterizirali niti se njen nastanak može sigurno potvrditi. Jedna od teorija nastanka je da su masti uzročnik za nastanak ateroskleroze.Kada su masti ili ako je sama arterijska stijenka na neki način promjenjena, masti ostaju unutar stijenke, osobito između intime i medije.Enzimi prisutni u stijenci arterije, razbijaju molekule masti na kolesterol, masne kiseline i druge tvari. Nastale tvari izazivaju iritaciju stijenke arterije, zbog čega dolazi do upale, s stvaranjem neelastičnog, sklerotičnog vezivnog tkiva, što uzrokuje otvrdnuća stijenke arterije.Masti se nastavljaju nakupljati, što uzrokuje zadebljanje stijenke arterije i stvaranje ateromatoznih plakova, potom se na plak mogu pričvrstiti cirkulirajući trombociti iz krvi te dolazi do procesa koagulacije, što može dovesti do stvaranja tromba i zapušenja arterije. 

INFARKT MIOKARDA 

Infarkt miokarda ili srčani udar je posljedica potpunog prekida dotoka krvi koronarnoj arteriji ili njezinim granama čemu prethodi ateroskleroza koja dalje izaziva i pojavu tromba te srčani udarat nastaje najčešće naglo, akutno zbog tromboze koja začepi lumen koronarne arterije ili njenih grana i dovede do infarkta. Drugi uzroci su krvarenje u stijenci žile, tromboembolija iz lijevog atrija, ponekad čak i jak udarac u prsnu kost (sternum). Ako bolesnik preživi infarkt u pogođenom području miokarda razvija se najprije ishemija odnosno smanjen protok krvi kroz srce, zatim infarkt i nekroza odnosno odumiranje stanica, koju kasnije nadomjesti fibrozno tkivo to jest ožiljak.

Faktori rizika razvoja srčanog udara su: povišeni krvni tlak, povišeni kolesterol u krvi (koji je glavni sastojak aterosklerotskog plaka), pušenje, dob (stariji od 65 godina), spol (češće obolijevaju muškarci), šećerna bolest i nasljeđe. Uzročnik infarkta miokarda često može biti i stres i emotivna napetost te neka druga oboljenja, kao što su zatajenje bubrega ili cerebrovaskularne bolesti.

Počinje iznenada, jakom, prodornom zaprsičnom (retrosternalnom) boli, koja ne popušta ni u stanju mirovanja, ni pri reakciji na nitroglicerin. Obično se širi prema žličici i lijevom ramenu i ruci, ali i prema desnom ramenu. Bol je ponekad toliko jaka da bolesnika zahvati smrtni strah. Ako se pravovremeno ne pruži pomoć razvija se kardiogeni šok: bolesnik poblijedi, oblije ga hladan znoj, javlja se pad tlaka, a puls postaje slab, ubrzan i nepravilan. Čest ishod je zastoj ili fibrilacija ventrikla što zahtijeva kardiopulmonalnu reanimaciju.

Dijagnoza se postavlja na osnovi karakteristične kliničke slike, specifičnih promjena u EKG-u te laboratorijskim nalazima povišenih enzima.